30.04.2020

Ostatnio, wędrując sobie spokojnie przez internet, zaszedłem do ciekawego i niezbyt popularnego ostatnimi czasy miejsca - trafiłem na serwis nasza-klasa.pl. Konkretniej na profil naszej szkoły, podpisanej tam jako „Szkoła podstawowa nr 17 w Gliwicach” - jednak rzeczą która zaintrygowała mnie mimo wszystko najbardziej, było zdjęcie wrzucone przez użytkownika Michał M-A-R-C-I-N-I-U-K dnia 17 listopada 2007 roku:

Na zdjęciu zamieszczonym przez pana Michała możemy zobaczyć pocztówkę/zdjęcia z niemieckimi podpisami z roku 1938 (!), gdzie możemy zobaczyć całą naszą Brzezinkę wraz z naszą szkołą. W ramach tego artykułu dokonamy krótkiej analizy tych wszystkich zdjęć.

Na pierwszym zdjęciu u góry widoczny jest napis „Teilansicht mit Adolf-Hitlerstr.”, co oznacza „Częściowy widok na ulicę im. Adolfa Hitlera” - w tym czasie Gliwice były po stronie Rzeszy, niedaleko przebiegała niemiecko-polska granica. Wszystkie te domy mieszkalne wybudowane są w sposób nawiązujący do tradycyjnej, wiejskiej architektury, odrzucające bryły i założenia modernizmu - co zaś mocno promowane było przez czołowych reformatorów architektury niemieckiej, takich jak np. Albert Speer.

Na drugim zdjęciu w lewym dolnym rogu możemy zobaczyć widok na naszą szkołę i dwa inne budynki z podpisem „Herbert Norkus Schule, Bäckerei u. Post - Inh. Georg Opiolka”, co w tłumaczeniu na polski brzmi: „Szkoła im. Herberta Norkusa, piekarnia i poczta - właściciel Georg Opiolka”. Założę się, że patrząc na naszą ulubioną piekarenkę nikt z was nawet nie pomyślał o jej przedwojennej historii! Wracając jednak do napisu, to wielu pewnie zacznie się zastanawiać „Kim takim był Herbert Norkus, skoro zasłużył sobie na bycie patronem naszej szkoły w tamtym okresie?” - otóż, Herbert Norkus był ikoną nazistowskiej propagandy - młodzieńcem, który zginął z rąk niemieckich komunistów podczas rozdawania ulotek o nadciągającym spotkaniu sympatyków Adolfa. Właściwie natychmiastowo po śmierci chłopak został męczennikiem dla idei, wzorem każdego niemieckiego chłopca w Hitlerjugend, na którego pogrzebie pojawił się nawet sam Joseph Goebbels. W oparciu o postać Herberta napisano propagandową książkę, na której zaś podstawie nakręcono propagandowy film; na jego cześć nazwano również wiele ulic, placów oraz szkół - a w tym szkołę naszą.

Wykonałem zdjęcie porównawcze z podobnej perspektywy jak ta na zdjęciu; możecie więc sami wszyscy przypomnieć sobie, jak ta nasza szkoła wygląda i jak ma się ona obecnie do jej zdjęcia z 1938:

Ostatnie zdjęcie opisane jest jako „Siedlungskaufhaus, Inh. Franz Eisermann”, co w przełożeniu na polski brzmi mniej więcej „Osiedlowy dom towarowy, właściciel Franz Eisermann”.

Niestety, nie potrafię powiedzieć za dużo na temat zdjęcia numer 1 i numer 3, jednak ktoś bardziej obeznany w Brzezince, kto wie, jaka część tych dość charakterystycznych domków się zachowała może do nas napisać na gazetaszkolnazso12@gmail.com. Tak samo jeśli macie również jakieś materiały dot. starej Brzezinki albo bezpośrednio przeszłości naszej szkoły, lub nawet chodziliście do naszej szkoły przed wojną (no cóż, może ktoś się znajdzie) - również gorąco was zachęcamy do wysłania maila i podzielenia się z nami swoją historią.

Link do profilu naszej szkoły w serwisie nasza-klasa.pl: https://nk.pl/szkola/20711/szkola-podstawowa-nr-17

Adam Cieśla